Είναι πραγματικά άτυχη μέρα η Παρασκευή και 13;
Δεν είναι λίγοι οι συνάνθρωποί μας που πιστεύουν πως η Παρασκευή και 13, είναι μια μέρα που μπορεί να προκαλέσει ατυχίες και δυστυχία. Από που πηγάζει όμως αυτός ο μύθος;
Αν και για τους περισσότερους, ο ρόλος της δεισιδαιμονίας στον δυτικό πολιτισμό είναι πλέον πολύ μειωμένος και περισσότερο πηγή διασκέδασης, υπάρχουν ακόμα εκείνοι που ανησυχούν για συγκεκριμένες ημέρες. Οι «triskaidekaphobia» και «paraskevidekatriaphobia«, έχουν καταγραφεί ως ένα είδος φοβίας.
Οι λόγοι για τους οποίους η Παρασκευή θεωρείτε ημέρα κακής τύχης έχουν συγκαλυφθεί από την ομίχλη του χρόνου, με μερικές από τις συνηθέστερες θεωρίες τη συνδέουν με ένα σημαντικό γεγονός στη χριστιανική παράδοση που λέγεται ότι έγινε την Παρασκευή, όπως η Σταύρωση , ή η ημέρα που η Εύα προσφέρει το μήλο στον Αδάμ στον κήπο της Εδέμ, ή η αρχή του κατακλυσμού κτλ. Ο Chaucer παραπέμπει στην Παρασκευή ως μια ημέρα κατά την οποία φάνηκε να συμβαίνουν διάφορα κακά στο Canterbury Tales, ήδη από τα τέλη του 14ου αιώνα («Και την Παρασκευή έπεσε όλη αυτή η ατυχία»)
Οι αναφορές στην Παρασκευή ως ημέρα που συνδέεται με κακή τύχη γενικά αρχίζουν να εμφανίζονται στη δυτική λογοτεχνία γύρω στα μέσα του 17ου αιώνα και συνεχίζουν ως τις μέρες μας. Έτσι ξεπήδησαν μύθοι ότι διάφορες εργασίες, όπως το ράψιμο, η συγκομιδή, ακόμη και ο γάμος, θα πρέπει να αποφεύγονται αυτή την ημέρα.
Αναλόγως «ομιχλώδης» είναι και η προέλευση της αντίληψης πως ο αριθμός 13 φέρνει ατυχία. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ειπώθηκε για πρώτη φορά, πως επειδή ο Ιούδας ήταν ο 13 και τελευταίος που κάθισε στο Μυστικό Δείπνο, ο συγκεκριμένος αριθμός είναι ατυχής.
Ένας άλλος μύθος που εμφανίστηκε έναν αιώνα νωρίτερα, υποστηρίζει ότι ότι ο δέκατος τρίτος νόμος από τον Βαβυλωνιακό Κώδικα του Hammurabi, έχει παραλειφθεί εσκεμμένα. Αν και εκείνη την εποχή κυκλοφόρησαν κάποιες μεταφράσεις χωρίς τον συγκεκριμένο νόμο, νεότερες τον περιλαμβάνουν.
Την Παρασκευή, 13 Οκτωβρίου, 1307, η σύλληψη των Ναϊτών Ιπποτών διατάχθηκε από τον Φίλιππο της Γαλλίας. Ενώ ο αριθμός 13 θεωρήθηκε άτυχος, η Παρασκευή και 13 (για το συγκεκριμένο περιστατικό) δεν συνδέθηκε με ατυχία παρά μόνο τον 21ο αιώνα, μέσω του μυθιστορήματος του Dan Brown, «Ο Κώδικας Ντα Βίντσι».
Ήταν στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν οι αναφορές περί Παρασκευής και 13, αποκτούν μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα, μέσω δημοσιευμάτων στο τύπο. Το Snopes μας πληροφορεί πως βρήκε σχετικές αναφορές στους New York Times και τους Los Angeles Times, το 1908, όπου γίνεται καθαρά λόγος για την ατυχία που ίσως συνοδεύει τη συγκεκριμένη μέρα και ημερομηνία.
Στη περίπτωση της Ελλάδας, πιο γνωστή ως γρουσούζικη ημέρα, είναι η Τρίτη και 13. Η πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Οθωμανούς, συνέβη την Τρίτη 29 Μαΐου 1453. Επίσης, ο άθροισμα του έτους 1453 (1+4+5+3) βγάζει το νούμερο «13». Έτσι θεμελιώθηκε το κακό όνομα για τη συγκεκριμένη ημερομηνία. Ο αριθμός 13, εκτός όλων των ανωτέρω, θεωρείται άτυχος διότι «χαλάει» την αρμονία του 12 (12 Απόστολοι, 12 Θεοί του Ολύμπου, 12 άθλοι του Ηρακλή, κτλ).
Σύμφωνα με τον «πατέρα» της ελληνικής λαογραφίας, Νικόλαο Πολίτη (1852-1921), η ερμηνεία αυτή είναι υστερογενής. Η εξήγηση της δεισιδαιμονίας πρέπει να αναζητηθεί σε αστρολογικές προβλέψεις. Σύμφωνα με αυτές, την Τρίτη κυρίαρχος είναι ο πλανήτης Άρης, ενώ σε κάποια ώρα της ημέρας (η «κακιά ώρα») επικρατεί μαζί με τον πλανήτη Κρόνο. Γι’ αυτό η ώρα αυτή καθίσταται ιδιαίτερα επικίνδυνη. Επειδή, όμως, κανείς δεν μπορεί να την προσδιορίσει, ολόκληρη η Τρίτη αντιμετωπίζεται ως αποφράς ημέρα.
Στατιστική
Σύμφωνα με το Κέντρο Διαχείρισης Στρες και Φοβίας στο Asheville της Βόρειας Καρολίνας, εκτιμάται ότι 17 έως 21 εκατομμύρια άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες επηρεάζονται από το φόβο της ημέρας. Μερικοί άνθρωποι είναι τόσο παραλυμένοι από το φόβο και αποφεύγουν τις συνήθεις ρουτίνες τους στην επιχειρηματική τους δραστηριότητα, στα ταξίδια με αεροπλάνα κτλ. Σύμφωνα πάντως με στοιχεία αεροπορικών εταιριών, δεν έχει παρατηρηθεί πτώση στις μετακινήσεις κατά αυτές τις ημέρες.
Μια μελέτη στο British Medical Journal που δημοσιεύθηκε το 1993, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «υπάρχει αύξηση ατυχημάτων που σχετίζονται με την κυκλοφορία την Παρασκευή και 13, σε αντίθεση με μια τυχαία ημέρα, όπως πχ την Παρασκευή στις 6. Ωστόσο, στις 12 Ιουνίου 2008, το Ολλανδικό Κέντρο Στατιστικών Ασφαλίσεων δήλωσε ότι «λιγότερα ατυχήματα και αναφορές πυρκαγιάς και κλοπής συμβαίνουν όταν η 13η του μήνα πέφτει Παρασκευή παρά στις άλλες Παρασκευές, επειδή οι άνθρωποι είναι προληπτικά πιο προσεκτικοί ή απλώς μένουν σπίτι τους. Από στατιστική άποψη, η οδήγηση είναι ελαφρώς ασφαλέστερη την Παρασκευή 13η, τουλάχιστον στην Ολλανδία. Όλες αυτές οι «έρευνες» όμως, πάσχουν διότι εστιάζουν αποκλειστικά σε στατιστικά δεδομένα και δεν εξετάζουν την απευθείας σχέση μεταξύ δεισιδαιμονικων προκαταλήψεων με την ανάλογες συμπεριφορές. Και όπως πολύ σωστά έχει δηλώσει ο νευροεπιστήμονας Dean Burnett του Cardiff University: «Οι άνθρωποι αναφέρουν ατυχήματα κάθε μέρα του έτους. Πώς θα αποδώσουν ένα περιστατικό αν οφείλεται σε κακή τύχη και όχι σε ανικανότητα;»
Ας υποθέσουμε πως περπατάμε μέσα από ένα δάσος και ακούμε έναν άγνωστο θόρυβο. Θα μπορούσε αυτό να είναι ένα επικίνδυνο αρπακτικό, ή ίσως μόνο ο άνεμος; Και οι δύο είναι πιθανά, αλλά μόνο το ένα θα ισχύει εκείνη τη δεδομένη στιγμή και θα αντιδράσουμε ίσως όχι με τη λογική, αλλά ενστικτωδώς, λαμβάνοντας υπόψιν το χειρότερο ενδεχόμενο. Έχουμε εξελιχθεί για να πιστεύουμε ότι υπάρχουν συνεχώς απειλές, αν και τις περισσότερες φορές, οι φόβοι μας είναι ανυπόστατοι. Οι μακρινοί πρόγονοί μας στις αφρικανικές σαβάνες, δεν είχαν το περιθώριο να επαναπαυτούν και να αγνοήσουν μια προειδοποίηση, διότι ήταν πολύ πιθανό να σήμαινε το θάνατό τους. Όπως ακριβώς και με τα ζώδια, τείνουμε να πιστέψουμε σε κάτι εξωφρενικό, μήπως και τυχόν είναι αλήθεια και το βρούμε μπροστά μας. Δεν είναι ακριβώς παράδοξο (αν και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως τέτοιο, δεδομένης της τεχνολογικής εξέλιξης και επιστημονικής κατανόησης του σύμπαντος), αλλά μέρος της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης που κληρονομήσαμε από τους μακρινούς «παππούδες» μας.
Συμπερασματικά, ·οι φοβίες των ανθρώπων με ημέρες όπως η Παρασκευή ή η Τρίτη και 13, έχουν «ριζώσει» στην ψυχοσύνθεση μας από μύθους και γεγονότα που συνδέθηκαν (πολλές φορές αυθαίρετα) με αυτές. Ουδέποτε φυσικά έχει αποδειχτεί πως αυτές οι μέρες είναι περισσότερο «άτυχες» από τις υπόλοιπες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου